برداشت ما از هویت فردی و جمعی خود- یعنی درکمان نسبت به این که، که هستیم و چه جایگاهی در جهان داریم- تاثیر مستقیمی بر نحوه ارتباط ما با دیگران و جامعه دارد و یکی از مولفه‌های تاثیرگذار در انسجام و همبستگی اجتماعی در یک جامعه است. برداشت‌های باریک‌بینانه از هویت که جنسیت، نژاد، طبقه اجتماعی، قومیت و از این قبیل را در کانون فهم از هویت قرار می‌دهند می‌تواند با دگرانگاری و بیگانه‌سازی باعث زوال همبستگی اجتماعی شوند. در نقطه مقابل، برداشت‌های بسط یافته‌‌ای از هویت قرار دارند که با تاکید بر هویت مشترک انسانی- آنچه انسان بدان انسان نامیده می‌شود- وحدت‌آفرین هستند و به تقویت تار و پود جامعه می‌انجامند.
اما در زمینه ارتباط هویت با همبستگی اجتماعی در جامعه ایران پرسش‌های بسیاری مطرح است از جمله اینکه:
در ایران امروز افراد هویت خود را چگونه تعریف می‌کنند؟ خانواده‌ها، رسانه‌ها، نظام آموزش و پرورش و قوانین و ساختارهای جامعه ما چه برداشت هایی از هویت را رواج می دهند؟ این هویت‌ها تا چه اندازه به تقویت یا فرسایش همبستگی اجتماعی در ایران انجامیده‌اند؟
در جامعه ما چه ظرفیت‌ها و امکاناتی برای تقویت هویت مشترک انسانی و فاصله گرفتن از ذهنیت تفرقه افکن «ما و دیگران» وجود دارد؟ برای پذیرش هویت مشترک انسانی لازم است چه تغییری در سطح باورها و نگرش‌های فردی صورت بگیرد؟ چه تغییرات ساختاری در جامعه و قوانین لازم است تا درک وحدت آفرین از هویت نهادینه شود؟ چه طور می‌توان به این تغییر در دو سطح فردی و ساختاری دست یافت ؟ در این راستا آموزش در عرصه‌های مختلف چه نقشی می‌تواند داشته باشد؟
چگونه می‌توان درک از هویت مشترک انسانی را به شیوه‌ای تقویت کنیم که سایر ابعاد هویت مانند جنسیت، نژاد و قومیت را که باعث تنوع و غنای جامعه ایرانی است ارج نهاده و باعث انکار یا تضعیف آن‌ها نشود؟ در نقطه مقابل چگونه می‌توان از تفاوت‌ها و تنوع جامعه ایرانی صحبت کرد بی آن که باعث تفرقه و شکاف شود و یا بعد مشترک هویت انسانی نادیده گرفته شود؟
چگونه می‌توان همزمان با تحکیم روابط همبستگی اجتماعی و تقویت هویت ملی‌مان مطمئن باشیم که با مردم سرزمین‌های دیگر در تعارض و بیگانگی قرار نمی‌گیریم و همچنان هویت انسانی ما نسبت به سایر جنبه‌های هویتی در کانون فهم و ادراکمان قرار دارد؟
مجموعه ما درصدد است تا در تعامل و همکاری با سایر فعالین و صاحب‌نظران نقش هویت در انسجام اجتماعی در جامعه ایران امروز را بررسی کند و در مورد برداشت‌هایی از هویت که به ارتقای انسجام اجتماعی می‌انجامد یادگیری حاصل کند.
صبا روشنی
نگاهی به پادکست «رادیو مرز» و مرزهایی که در زندگی روزمره آگاهانه یا ناآگاهانه می‌سازیم.